فاطمه راستگو

موسسه فرهنگی و تبلیغی حسنات

 

فاطمه راستگو، همانند پدرش، استاد محمد حسن راستگو (عمو راستگو) تمام وقتش را صرف آموختن مفاهیم دینی از طریق بازی و قصه کرده و با اینکه مدرک تحصیلی اش ارشد تاریخ تشیع است اما بازی برای او همیشه جزئی جدا نشدنی از زندگی اش بوده و حتی توانسته بین بازی و رشته تحصیلی اش نیز ارتباط برقرار کند. حالا او چندسالی هست به صورت تخصصی به آموزش معارف از طریق بازی مشغول است.

« پدر همان اوایل انقلاب یک مرکز بزرگ به اسم واحد کودک و نوجوان در سازمان تبلیغات قم تاسیس کردند که مختص بحث های بازی ، اسباب بازی و تکنولوژی آموزشی بود. در آن زمان ایشان سعی می کردند همه اسباب بازی های روز را آنجا جمع آوری کنند و دیگران آموزش بدهند. پدرم از کودکی با ما بازی می کردند و هر آنچه را که می خواستند ما یاد بگیریم از طریق بازی به ما منتقل می کردند. حتی بعدتر که بزرگتر شدیم هم بازی کردن در خانه ما ادامه داشت، بازی جزیی از زندگی ما بود. زمانی که دبیرستانی بودم گاهی آموزش های پدر را در مدرسه پیاده می کردم و می دیدم که بچه ها و مسئولین مدرسه استقبال می کنند هرشب برای برنامه بازی های فردا از ایشان مشورت می گرفتم. بعد از دبیرستان هم مربیگری و آموزش را ادامه دادم و در سازمان تبلیغات شهر قم کار می کردم. تا اینکه سال 98 در مشهد موسسه مستقل خودم را به نام حسنات راه اندازی کردم.»

موسسه فرهنگی تبلیغی حسنات، دوره های تربیت مربی و فرزند پروری در شهرهای مختلف برگزار می کند، دوره هایی که همیشه با چاشنی بازی همراه بوده است. رسالت حسنات آموزش انتقال مفاهیم از طریق بازی به مربیان و مادران است .

اعتقاد خانم راستگو بر این است که بازی یک نیاز اساسی برای همه گروه های سنی است، بازی با ساده ترین ابزار و حتی وسایل دورریختنی که بشود از طریق آن معارف مختلفی را به کودک یا نوجوان منتقل کرد.

« ما در دوره های آموزشی مان برای گروه سنی 5 تا 18 سال بازی داریم. برای کودکان بالای 7سال بازی ها طوری طراحی می شود که ذیل آن مفاهیم مختلف از خداشناسی، خودشناسی ، اخلاق، احکام و… به مخاطب منتقل شود. خیلی از بازی ها را در لحظه متناسب با همان فضایی که هست ابداع می کنم. بعد از هر بازی برای مخاطب نکته های مرتبط با آن را می گویم تا در ذهن نوجوان، بازی و نکات معارفی با یکدیگر ماندگار شود. برای کودکان زیر 7 سال آموزش صورت نمی گیرد و بازی ها با قصه و نمایش خلاق همراه می شود تا پیام اخلاقی که در آن است به کودک منتقل شود.»

فاطمه راستگو را همه به بازی و انتقال مفاهیم می شناسند. در حدی که حتی در مهمانی های دوستانه شان هم شرط بازی کردن دارند و هر نفر باید برای هر جلسه یک بازی بیاورد که حتما آن بازی حامل یک پیام آموزشی ارزشمند باشد.

20230216_124836

جمعه بازی

جمعه بازی یک اردوی متفاوت ویژه پدران و پسران با محوریت بازی های رومیزی است که توسط دبیرستان سلام صادقیه تهران در سال ۹۶اجرا شد. مسئولین دبیرستان صادقیه با اجرای ایده ی جمعه بازی توانستند بستر یک تجربه مشترک برای پدران و پسران را ایجاد کنند که با کمترین امکانات و در عین سادگی علاوه برتامین نیاز تفریحی نوجوانان، در تقویت روابط والد فرزندی نیز موثر بوده و قابلیت الگوبرداری توسط موسسات مشابه را نیز دارد.

در این اردوی چندساعته هر پدر و پسر در یک تیم ابتدا ۹ بازی جذاب را آموزش می بینند و پس از آن در قالب گروه های دو نفره طبق نتایج قرعه کشی با دیگر گروه ها رقابت می کنند. همکاری و مشورت پدر پسری ، هیجان لحظات حساس بازی ها ، شادی های دونفره از برد و حتی ناراحتی های ناشی از باختن و حمایت های پدرانه ، همگی یک روز لذت بخش و خاطره انگیز را برای شرکت کنندگان این اردو رقم زد. هم چنین گروه داوران مسابقه پس از پایان رقابت ها به گروه های برتر جوایزی نیز اهدا کرد.

20221226_110356

مدرسه بازی محور شهید کریمی

 

” بچه ها به نوبت روی صفحه مار و پله تاس می اندازند. اگر بازیکن روی خانه نردبان توقف کند و بالا برود جمع اعداد را حساب می کند که چند پله صعود کرده و اگر روی خانه نیش مار برسد تا دم مار پایین می آید و با تفریق اعداد حساب می کند که چند پله سقوط کرده است.” این یکی از بازی های دبستان بازی  محور شهیدعلی  کریمی، در حوالی میدان خراسان تهران است. پایه های تحصیلی این مدرسه ی پسرانه از پیش دبستانی تا کلاس چهارم می باشد.

آقای مهدی  کریمی، مدیر مدرسه، با تجربه ۱۳ ساله در حوزه تربیت از انگیزه اش برای ورود به حوزه بازی می گوید: «با هدف تحول در روش آموزش شروع به مطالعه و تحقیق در منابع دینی و غیر دینی کردیم. همه این منابع بهترین ابزار برای آموزش را بازی می دانند. ابتدا مدلهای مختلفی را طراحی و در جمع های خانوادگی و مسجد مدرسه و …اجرا کردیم و در نهایت سال۹۷ مدرسه بازی محور شهید کریمی را افتتاح کردیم.»

حیاط مدرسه شهید کریمی با مدارس دیگر متفاوت است، با وجود مخالفت های آموزش  و پرورش، مسئولین مدرسه فضای حیاط را تا حد امکان با هدف بازی غنی کرده اند. آقای کریمی در این باره می گوید: «ما حوض آب، باغچه و فضای پرورش انواع پرندگان را داخل حیاط تعبیه کرده ایم. دوچرخه ، تاب، سرسره و لاستیک های کوچک و بزرگ داریم. چند دانش آموز مسئول غذا دادن به پرنده ها هستند. بعضی ها در آشپزخانه آشپزی می کنند. اینجا بالا رفتن از درخت، کاشت گل و گیاه در باغچه و خاک و گِل بازی از فعالیت های عادی بچه هاست. آموزش بسیاری از موضوعات درسی مثل علوم ، ریاضی ،فارسی و … در حیاط با بازی همراه است. بچه ها در طبیعت حیاط با ذره بین آتش روشن می کنند. در مورد پرنده ها و حیواناتی که در مدرسه داریم به گفتگو و تفکر می پردازند. از نظر ما بازی صرفا سرگرمی نیست، در فرایند بازی ها به نکات اخلاقی و انسانی توجه می شود. دانش آموز با بازی آداب زندگی اسلامی را می آموزد. او می داند موقع پرت کردن توپ ها به سمت دیوار باید مواظب قاب عکس حاج قاسم و یا دکتر حسابی باشد، یا هنگام بازی با پرندگان آن ها را اذیت نکند، بالا رفتن از درخت منجر به آسیب دیدن آن نشود و …»
این مدرسه با استقبال خوبی از سمت والدین مواجه شده.آن ها معتقدند این مدرسه توانسته است آموزش را در بطن زندگی واقعی بچه ها پیاده کند و اوقات شیرینی را برای آنها رقم بزند.

20221226_103231

گروه پویش

 

اگر یک روز وارد مدرسه ای شدید که دانش آموزانش با چشمان بسته در حال عبور از یک میدان مین لیوانی بودند تعجب نکنید! مطمئن باشید گروه پویش در آنجا حاضر شده و مشغول تدریس درس تفکر و سبک زندگی است.

گروه پویش از سال ۸۷ در تهران به همت چند معلم جوان با دغدغه ی آموزش مهارت های زندگی به دانش آموزان شکل گرفت. سید امیرحسین میردامادی، کارشناس ارشد مدیریت آموزشی و مدیر گروه پویش است :«در طول سال هایی که در مدرسه به عنوان معلم یا مشاور مشغول بودم. بعد از فارغ التحصیلی دانش آموزان از دبیرستان می دیدیم که بچه ها در درس ها و مباحث علمی قوی اما در مهارت های زندگی دارای نقاط ضعف زیادی هستند. سیستم آموزشی برای تقویت این مهارت ها برنامه ای نداشت. تصمیم گرفتیم از مدرسه ی خودمان و از مقطع راهنمایی شروع کنیم و در این حوزه با بازی مهارت های فردی و اجتماعی را در دانش آموزان تقویت کنیم.»
گروه پویش ساختار رسمی مدرسه را بهم زده است و با محوریت بازی کلاس داری می کند. در این کلاس ها دانش آموز در فرایند بازی؛ کار گروهی، مشارکت ، فعالیت اجتماعی و …را می آموزد. در یکی از بازی ها که اسمش بازی نمایشی دادگاه است هر دانش آموز یک نقش (قاضی ، مجرم ، وکیل و …)را اجرا می کند و در حین بازی با مهارت های گفتگو، تفکر نقاد، کنترل هیجانات نیز آشنا می شود. گروه پویش از حیاط مدرسه هم استفاده می کند در یکی از بازی های حیاطی بچه ها باید تلاش کنند با چند تکه لوله کوتاه یک توپ را در مسیر طولانی با همکاری هم به خط پایان برسانند و یا اینکه با پاهای بسته و متصل به یکدیگر طوری راه بروند که گروه با هم حرکت کند. اکثر بازی هایی که پویش در مدارس اجرا می کند گروهی است و مسئله های بازی هم واقعی هستند. در یکی از بازی ها هرتیم باید با یک پارچ آب زمین ورزشی را خط کشی کند و بعد باقی مانده آن را در لیوان های اندازه‌گیری بریزد تا گروه برنده معلوم شود. برای بالا بردن خود آگاهی بچه ها پویشی ها بازی خیالی طراحی کرده اند که در این بازی بچه ها باید با توجه به شناختی که از خود دارند یک شغل را در مرکز تحقیقات سیاره مریخ انتخاب کنند و بعد در مورد آن با دیگران صحبت کنند.
گروه پویش در حال حاضر دارای ۴ نفر نیروی اصلی است و حدود۳۰مربی هم به صورت پاره وقت همکاری می کنند. این گروه علاوه بر اینکه در مدارس زیادی در کشور، ذیل درس تفکر و سبک زندگی برنامه های بازی محور اجرا کرده است در برگزاری کارسوق های والد فرزندی و کارگاه های تربیت مربی نیز عملکرد خوبی داشته است.

 

20221226_135728

بازی و طراحی مفاهیم درسی

 

بسیاری از دانش آموزان ریاضی را یکی از دروس سخت و دشوار می دانند و خانواده ها نیز اغلب اوقات نگران نمرات فرزند شان در این درس هستند. اعظم محمدزاده اما با استفاده از بازی توانسته ریاضی را برای دانش آموزان شیرین و دلچسب کند. خانم محمدزاده دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی دانشگاه فردوسی مشهد است که دغدغه روش تدریس دارد و در دانشگاه نیز همین موضوع را تدریس می کند. او درباره انگیزه و برنامه هایش می گوید:

«دانشجویانی داشتم که در رشته های علوم تربیتی دغدغه اشتغال داشتند، اما جز جذب در آموزش و پرورش مسیرهای دیگری را برای اشتغال و کارآمدی خود نمی دیدند و ناامیدانه به بحث های تئوری و حافظه محور در دانشگاه تن داده بودند. از آنجا که خودم دغدغه ی آموزش نوین را داشتم، بهترین راه برای احیای داشجو را کاهش فاصله بین تئوری و عمل از طریق ورود مستقیم به بحث های آموزشی و تربیتی دبستان می دانستم.

سال ۹۴ ابتدا تحقیقات زیادی روی «یادگیری از طریق بازی» و «بازی وارسازی» در آموزش انجام دادم و بعد با کمک خواهرانم اکرم، ملیحه و زهرا سعی کردیم بر اساس مفاهیم پایه ریاضی و تحلیل محتوای کتاب های ریاضی و با توجه به هماهنگی با سایر عناصر برنامه درسی نظیر، ارزشیابی، گروه بندی، زمان، مکان، تکالیف یاددهی و یادگیری و … با عنصر روش تدریس، برنامه درسی مبتنی بر رویکرد بازی محور طراحی کنیم.

در مقطع ابتدایی بازی یک ظرفیت فوق العاده ای برای آموزش است. بازی جزئی از زندگی کودکان است و وقتی ما بازی را از کودکان میگیریم جزء اساسی زندگی آنها را گرفته ایم.»

اعظم محمدزاده به دلیل تسلط کارشناسی بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، در طراحی بازی های آموزشی توجه ویژه ای به انواع ساحت های تربیتی دارد، به همین دلیل او و همکارانش رویکرد یادگیری تلفیقی را در طراحی بازی ها دنبال می کنند.

«شروع کار ما با درس ریاضی بود اما بعد از مدتی فارسی و علوم هم اضافه شد و در طراحی بازی بر رویکرد تلفیقی توجه داشتیم، به این معنا که بازی هایی طراحی می کردیم که مفهوم ریاضی و فارسی را شامل شود و حتی مفهوم هدیه های آسمانی هم در آن بازی باشد و در عین حال به پرورش صفات اخلاقی خاص و مهارت های اجتماعی مختلف منجر شود.»

خانم محمدزاده فعالیت هایش را از سال ۹۴ آغاز کرد. او در حال حاضر توانسته ۴۰ دانشجوی علوم تربیتی را در همین حوزه مشغول به کار کند و خدمات مورد نیازی به مدارس مشهد ارائه کند.

تلفیق یادگیری و بازی نه تنها برای دانش آموزان خوشایند و لذت بخش بوده است بلکه مدیران و معلمان هم از این طرح استقبال کرده اند و خانم محمدزاده تاکنون دوره های آموزشی زیادی نیز برای مربیان و معلمان برگزار کرده است

خانم محمدزاده و همکارانش عضو کارگروه بازی و تربیت دانشگاه فردوسی مشهد هستند و در جشنواره «بازی و یادگیری » در سال ۹۷ مورد تقدیر قرار گرفته اند.

20221226_110204

معلم ادبیات بازی محور

 

بچه ها باید نفس بگیرند و شعر حفظی بخوانند و به زمین حریف بروند، اگر اشتباه کنند یا تپق بزنند حذف می شوند و نفر بعدی…، حالا معلم داور است و بچه ها در قالب بازی راحت و شیرین شعر حفظ می کنند.
این یکی از بازی های معلم جوان مشهدی است که در دبیرستان منجی اجرا می شود.
امیرحسین خانی زارع می گوید :” سال ۹۶ وقتی به عنوان معلم ادبیات دوره اول دبیرستان وارد کلاس شدم دیدم که بچه ها علاقه ی زیادی به ادبیات ندارند و بخاطر تجربه های ناموفق قبلی‌شان نمره پایینی در این درس کسب کرده اند. به ذهنم رسید بازی شاید بهترین راه برای علاقمندی بچه ها به ادبیات باشد.”
او از دانش آموزانش می خواهد در طی یک مسابقه مشاعره کنند و یا در فرایند یک بازی تحرکی و هیجانی متنی را از روی کتاب بخوانند. دانش آموزان بازی های او را با نام های املاء بادی ،دارت املایی ،بازی نگارشی ،کاغذ برچسبی، غریق نگار و .. می شناسند.
این معلم جوان، ۲۵ بازی ادبیاتی طراحی کرده است و از جمله ابتکارات او میتوان به برگزاری اردوی ادبیات نیز اشاره کرد.طرح او در سال ۹۸ درجشنواره ایتات (ایده ها و تجربیات آموزشی و تربیتی) به عنوان ایده ی برتر در حوزه ی آموزش دروس رسمی نیز مورد تقدیر قرار گرفته است.